Plac Grunwaldzki (
1864
-
1877
niem.
Westend Kirchplatz,
1877
-
1945
niem.
Kaiser Willhelm Platz) - najokazalszy
plac gwiaździsty
w
Szczecinie
. Położony w dzielnicy
Śródmieście
, na osiedlu
Centrum
.
Historia
Historia placu sięga lat sześćdziesiątych XIX w., kiedy to opracowano pierwszy plan urbanizacji tego terenu. Autorem opracowania był
James Hobrecht
- uzdolniony architekt i planista, specjalista w zakresie sieci wodociągowo-kanalizacyjnych. Głównym założeniem planu był rozwój miasta w kierunku północno-zachodnim poprzez połączenie komunikacyjne terenu óczesnego centrum miasta (dzisiaj: południowa część osiedla
Stare Miasto
) z budującą się ekskluzywną dzielnicą Westend (obecnie teren osiedla
Łękno
). Drugim ważnym traktem tej dzielnicy miała być aleja łącząca tereny nadodrzańskie z Nowym Turzynem (dziś północna część osiedla
Turzyn
). Na przecięciu tych dwóch alei (noszących obecnie imię
Papieża Jana Pawła II
oraz
Marszałka Piłsudskiego
) planowano budowę reprezentacyjnego placu (pierwotnie o kształcie prostokątnym) - dziś Placu Grunwaldzkiego.
Władze miasta podjęły żmudne pertraktację z wojskiem (do którego należał teren planowanej inwestycji). Nie udało się jednak uzyskać porozumienia i plany inwestycyjne musiały ulec zawieszeniu.
Powrócono do nich w następnej dekadzie, kiedy to Szczecin przestał być twierdzą, a tym samym zniknęły ograniczenia jego rozbudowy. W dniu 31.03.1874 r. na posiedzeniu Rady Miasta omówiono plany rozwoju miasta. Bazowano na projekcie opracowanym przez Jamesa Hobrechta, wprowadzając do niego poprawki opracowane przez nadburmistrza R. Burschera i miejskiego radcę budowlanego K Kruhla. Poprawki te nawiązywały do rozwiązań urbanistycznych zastosowanych przez
Georgesa Haussmanna
przy przebudowie
Paryża
(J. Hobrecht czerpał inspiracje do swych projektów głównie z
Londynu
).
Plac powstał pod koniec lat
80.
XIX wieku
w centrum zlikwidowanego w
1884
roku
Fortu Wilhelma
. Pierwotnie nazywał się placem Kościelnym Westend, a później – Cesarza Wilhelma. Zabudowa placu reprezentacyjnymi kamienicami wzniesionymi głównie w stylu
eklektycznym
trwała do początku XX w.. Część zabudowań (w tym najbardziej okazałą kamienicę) zniszczył nalot aliancki w
1944
roku. W miejscu zniszczonych budynków na trzech narożnikach placu powstały w
latach 60.
wielopiętrowe
bloki
.
Plac jest jednym z miejsc, gdzie najczęściej w Szczecinie organizowane są manifestacje.
Układ geometryczny placu jest motywem znaku graficznego projektu pt. "Szczecin Europejską Stolicą Kultury 2016". Autorem logo jest Ireneusz Kuriata.[1][2].
Czy Georges Haussmann był projektantem Placu Grunwaldzkiego?
Po
II wojnie światowej
w polskich, popularnych opracowaniach i przewodnikach turystycznych zaczęła pojawiać się teza jakoby Plac Grunwaldzki i cały układ gwiaździsty Szczecina został zaprojektowany przez francuskiego urbanistę, autora dziewiętnastowiecznej przebudowy
Paryża
-
Georgesa Haussmanna
. Pogląd ten zrodził się z zaobserwowanej, dużej zbieżności rozwiązań urbanistycznych zastosowanych w Szczecinie i Paryżu. Teza ta nie była przez ówczesne władze dementowana ponieważ była ona dla niej korzystna ze względów ambicjonalnych (podnosiła prestiż miasta) oraz polityczno-ideologicznych (francuski projektant miasta był znacznie lepiej przez władze widziany niż niemiecki). Przekonanie to, tak mocno zakorzeniło się w umysłach wielu szczecinian, że można je spotkać w amatorskich publikacjach do dnia dzisiejszego [3][4].
Zgodnie z obecnym stanem wiedzy (patrz: bibliografia) Georges Haussmann nie był projektantem gwiaździstych placów Szczecina. Prawdą jest natomiast, że szczecińskie projekty wzorowane były na rozwiązaniach paryskich - podobnie czyniło wówczas wiele miast europejskich - czerpiąc rozwiązania urbanistyczne z Paryża, który pod koniec
XIX
w. stał się centrum ówczesnej
Europy
.
Urbanistyka
Do placu zbiegają się pasy jezdni z ośmiu stron. Krzyżują się tutaj:
al. Jana Pawła II
,
al. Piłsudskiego
(
DW115
) oraz ulice:
Rayskiego
i Śląska. Plac obsadzony jest starodrzewem, wśród którego są rzadkie okazy: budleja oraz krzewy
cisowe
.
Zdjęcia
Plac Grunwaldzki w Szczecinie | | Rzeźba Kompozycja skrzydła | | | |
Przypisy
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina, Tom I, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 1999,
- Wojciech Łopuch, Dzieje architektoniczne nowoczesnego Szczecina 1808-1945, Książnica Pomorska, Szczecin 1999,
- Przewodnik po Szczecinie, Wydawnictwo 13 Muz, Szczecin 1999,
Linki zewnętrzne